فیروزه رمضانزاده
جرس: حوالی ساعت چهار صبح و هوا گرگ و میش است، زنان و مردان بسیاری را می‌بینی که شال و کلاه کرده‌اند و برخی دست در دست کودکانشان در محل اجرای حکم اعدام کسی ایستاده‌اند و لحظه‌شماری می‌کنند برای تماشای مرگ کسی که قرار است تا چند ساعت دیگر میان زمین و آسمان آویزان شود.
پدری، فرزند خردسالش را به دوش کشیده تا صحنه اعدام را از دست ندهد. برخی با در دست داشتن تلفن همراه، صحنه اعدام را ضبط می‌کنند. چند نفر تخمه می‌خورند و می‌خندند. خودروی پزشکی قانونی مخصوص حمل جسد در گوشه‌ای توقف کرده است. طناب قرمزرنگ دار از سوی یکی از ماموران به قلاب جرثقیل متصل می‌شود. سرانجام پس از گذشت مدتی، صوت قرآن در لابه لای ضجه و شیون خانواده فرد محکوم به اعدام گم می‌شود. تماشاچیان، نزدیک به ۱۰ دقیقه جسد آویزان در میانه زمین و
آسمان را نظاره می‌کنند.
۱۷مهر ماه امسال، پس از انتشار خبر اعدام یک شهروند کُرد به نام رئوف مصطفایی در جوانرود و انتشار خبر و صحنه‌های مربوط به آن در رسانه‌های دولتی ایران، مهران یوسفی، کودکی هشت ساله ساکن روستای کوچک کلاش لولم در شهرستان جوانرود کرمانشاه تصمیم گرفت همراه با چند تن از هم بازی‌هایش «بازی اعدام» را تمرین کند. آن کودک هشت ساله هنگام بازی و تکرار حالت اعدام با هم‌بازی‌هایش جان خود را از دست داد.
روز جمعه ۱۷ آبان ماه تنها یک ماه پس از این وقوع این حادثه، تارنمای محلی خنج از «فیشور» استان فارس گزارش داد که در پی اعدام‌های اخیر دو فیشوری در زندان «عادل آباد» شیراز، کودکی هفت ساله به نام محمد (مروان) آشوبی، دریک بازی کودکانه، با استفاده از طنابی که در گوشه حیاط خانه برای خشکاندن رخت آویزان بود با قرار دادن ماشین اسباب بازی در زیر پایش، از طناب رخت‌شویی آویزان شد و در پی حرکت ماشین اسباب بازی در زیر پایش، دچار خفگی شد و جان خود را از دست داد.
آیا نمی‌توان گفت که پیامدهای تماشای صحنه‌های اعدام برای افراد به ویژه کودکان در کوتاه مدت و بلندمدت، تاثیرهای روحی و روانی بسیاری نظیر همین بازی‌های نمایشی اعدام ازسوی کودکان برجای می‌گذارد؟ آیا اساساً تاثیرهای منفی روحی و روانی دیدن صحنه اعدام بر کودکان قابل جبران است؟
تماشای اجرای اعدام به دلبل نبود شادی و سرگرمی
در ایران برخی از اعدام‌ها به شکل علنی و در مقابل دیدگان مردم بدون هیچ گونه محدودیت سنی اجرا می‌شود.
محمد اولیایی فر، حقوقدان در این زمینه به جرس می‌گوید: موضوع اعدام در ملاعام مشخصاً در قانون وجود ندارد و پیش بینی نشده است ولی برخی از قضات صادرکننده حکم نهایی در ضمن حکمشان اعدام درملاعام را پیش بینی می‌کنند یا قاضی اجرای احکام، حکم اعدام را در ملاعام اجرا می‌کند با هدف ایجاد ارعاب و درس عبرت شدن برای سایرین، درحالی که این هدف درس عبرت گرفتن و ترساندن، امروزه ردشده و مخدوش است.»
سحر دیناروند، فعال حقوق زنان و کودکان ساکن لندن نیز در این زمینه به جرس می‌گوید: «اعدام خشونت محض است مخصوصاً به روش‌های قرون وسطایی آن، به دار آویختن، آن هم در کوچه و خیابان و در ملا عام، تداوم اخبار روزانه اعدام‌ها در رسانه‌ها، بین خانواده‌ها و اجتماع و نظاره گر بودن آن، اثرات بسیار زیان بخشی بر جامعه و آینده کودکان ما دارد.»
مریم، روزنامه نگار حوزه اجتماعی فعال در یکی از خبرگزاری‌های داخل ایران در گفت‌و‌گو با جرس به یاد دارد «وقتی قصد داشت برای پوشش خبری یک برنامه صبح زود از خانه پدری‌اش واقع در محله نظام آباد از خانه خارج شود به صورت تصادفی با صحنه اعدام چند نفر از اراذل و اوباش در آن محله روبرو شد. در میان هیاهوی جمعیت، پدری را دید که همراه با کودکش ایستاده بود و از صحنه اعدام به وسیله تلفن همراهش عکس می‌گرفت در حالی که فرزندش کوله به دست، لباس پدرش را می‌کشید و گریه می‌کرد اما پدرش بی‌تفاوت مشغول عکس گرفتن از آن صحنه بود.»
او می گوید: «رفت و آمد در آن روز آنقدر مختل شد که من نتوانستم به وسیله نقلیه‌ای دسترسی داشته باشم.به همین دلیل نتوانستم خود را به موقع به محل برنامه‌ای که قرار بود خبر آن را پوشش بدهم برسانم. از طرفی مردم آن منطقه هم تا مدت‌ها ذهنشان درگیر مشاهده صحنه اعدام می‌شود. صحنه وحشتناکی بود و من هنوز تصور آن روز از ذهنم پاک نشده چه برسد به کودکانی که از نزدیک شاهد این صحنه بوده‌اند.»
وی دلیل حضور مردم در محل اجرای اعدام را نبود شادی و سرگرمی برای مردم عنوان کرده و می‌گوید: «وقتی مردم به این اماکن حاضر می‌شوند و در هنگام اجرای حکم، نحوه اجرای حکم را برای یکدیگر تعریف می‌کنند یا آن سو‌تر چند نفر با شوخی و خنده تخمه می‌شکنند ناخودآگاه به یاد صحنه جنگ گلادیاتور‌ها می‌افتم که مردم در آن زمان با چه اشتیاقی به دیدن جنگ و کشتن گلادیاتور‌ها می‌رفتند. تصورمی کنم مردم جامعه ایران نیز به دلیل داشتن خلاهای عاطفی و نبود شادی و سرگرمی به دیدن چنین صحنه‌هایی انقدر تمایل دارند»
اگر کودکی درآینده آدمکش شد، تعجب نکنیم
هدف از اجرای آشکار حکم اعدام و نمایش آن از رسانه‌های گروهی عبرت آموزی عنوان شده است. اما این اعدام‌ها به محلی برای آموزش و ترویج خشونت در جامعه تبدیل شده است.
اولیایی فر در ادامه تاکید می‌کند: «با وجود اینکه این اعدام‌ها در ملاعام اجرا می‌شوند هنوز آمار وقوع جرائم کاهش نیافته و اجرای اعدام در ملاعام برای کاهش میزان جرائم در سطح جامعه بی‌اثر بوده است. از سوی دیگر اجرای اعدام در ملاعام موجب رواج خشونت و خشن شدن روح جامعه می‌شود. همچنین اعدام در ملاعام موجب هتک حیثیت و حرمت خانواده محکوم می‌شود. آبروی افراد خانواده محکوم اعم از زن، پسر، دختر به حراج گذاشته می‌شود و حیثیت آن‌ها از بین می‌رود.»
دیناروند، فعال حقوق کودکان و زنان، اعدام در ملا عام و به تماشا رفتن مردم عادی از جمله کودکان و شاهد صحنه دلخراش جان کندن انسان‌ها بر دار و طناب و جروثقیل را بسیار وحشتناک دانسته و می‌افزاید: «این روش، ترویج بیرحمی و قساوت قلب، عادی سازی قتل انسان‌ها ازسوی انسانهای دیگر است. نمونه آشکار ترویج خشونت در جامعه و عادی کردن آن در سطح اجتماع و خانواده‌ها است که تاثیر بسیار زیان باری بر سلامت روح و روان انسان‌ها به ویژه کودکان دا رد.»
تارنمای عصر ایران؛ تیرماه سال گذشته به نقل از مصطفی اقلیما، رئیس انجمن علمی مدکاران اجتماعی در ایران، نوشته بود: «واقعاً کودکی که قساوت قلب مشتاقان تماشای صحنه اعدام را می‌بیند، در آینده قرار است چگونه انسانی شود؟ من می‌گویم اگر آن کودک در آینده آدمکش شد، اصلاً نباید تعجب کرد. بسیاری از رزمندگان ما که در جبهه دوستانشان شهید شده‌اند، هنوز هم صحنه شهادت دوستانشان را در خواب می‌بینند و با ناراحتی از خواب می‌پرند. حالا چطور ممکن است من انسان نرمالی باشم و بروم صحنه مرگ یک نفر را ببینم و در عین حال با دوستانم جوک بگویم و بخندم؟»
دیناروند در ادامه با بیان اینکه دنیای کودکان بازی دنیای بزرگسالان است تاکید می‌کند: «آن‌ها آنچه را که در محیط اطراف خود شاهد آن هستند را به بازی می‌گیرند. با بازی کردن خود باوری و استقلال را می‌آموزند. آن‌ها آماده تربیت و پرورش از محیط اطراف خود هستند حال که این محیط پر از خشونت است کودک با خشونت بازی می‌کند.
چهارکشور هنوز در ملاعام اعدام می‌کنند
اولیایی فر، حقوقدان ایرانی نیز تاکید می‌کند: «چهار کشور ایران، سومالی، کره شمالی و عربستان کشورهایی هستند که اکنون احکام مجازات از جمله اعدام را در ملاعام اجرا می‌کنند. تفاوت ایران با این سه کشور در این است که ایران در سال ۱۳۵۴ میثاق بین المللی مدنی و سیاسی را امضا کرده و متعهد به اجرای آن است. این میثاق بین المللی اجرای اعدام در ملاعام و منظر عمومی را منع کرده است اما ایران با وجود اینکه متعهد به اجرای مفاد این میثاق بین المللی است آن را زیر پا گذاشته است.»
در بسیاری از کشورهای جهان، زمانی که فیلمی دارای صحنه‌های خشن در تلوزیون به نمایش گذاشته می‌شود به پدرومادر‌ها هشدار داده می‌شود که از مشاهده فیلم از سوی کودکانشان جلوگیری کنند. همچنین چنین فیلم‌هایی پس از ساعت خواب کودکان چنین کشورهایی از تلوزیون پخش می‌شود.
دیناروند نیز می‌افزاید: «کودک با مرگ بازی می‌خواهد دنیای بزرگان اطراف و محیط خود را کشف کند و اینجاست که فاجعه رخ می‌دهد و کودک با بازی منجر به مرگ خود می‌شود. آشنایی و لمس آنان با دنیای بیرحمی‌ها و خشونت، دیدن صحنه‌های دلخراش آدم کشی و جان کندن آدم‌ها در کوچه و خیابان جای خود را به دیدن و کشف زیبایی‌های اطرافشان، لطافت، مهر، مهربانی و همنوع دوستی می‌دهد.»
در بخشی از یادداشتی با عنوان «کودکان را به میدان اعدام نبرید» به قلم سیاوش کاویانی که در روزنامه سیاست روز منتشر شده آمده است: «می‌گوییم و تبلیغ می‌کنیم و توصیه به خانواده‌ها که مراقب کودکان خود باشید، نگذارید فیلم‌های خشن نگاه کنند، آن‌ها را از محیط‌های جنجالی و تند دور کنید، تا روحشان خراش برندارد. بازی‌های خشن و بکش‌بکشی هم برایشان خطرناک است. اما هرگاه اعدام در ملاء عام اجرا می‌شود، می‌بینیم که برخی والدین دست در دست کودکان خود به صحنه اعدام می‌آیند و به تماشای آن می‌پردازند. انگار به پارک می‌روند. این صحنه اعدام برای بزرگتر‌ها رنج آور است، چه رسد به اینکه کودکی در سنین ۵ تا ۱۵ ساله هم شاهد آن باشد.»
به گفته دیناروند، فعال حقوق زنان، «متاسفانه کودکان قربانیان سیاست‌های غلط رژیم جمهوری اسلامی شده‌اند. تخمین زده می‌شود در ایران به صورت متوسط در هرهفت ساعت یک نفر را با بیرحمی تمام با جرثقیل به دار می‌کشند. در آینده عادی شدن این جنایات بسیار نگران کننده است.»
اولیایی فرد نیز معتقد است که «در قانون اساسی، حاکمیت متعهد شده است که افزون بر فراهم کردن زمینه رشد امکانات مادی برای شهروندان، زمینه رشد روحی، روانی و معنوی آن‌ها را نیز فراهم کند اما متاسفانه با اجرای حکم اعدام در ملاعام دولت ایران قانون اساسی را نیز زیرپا گذاشته و موجب خدشه وارد کردن به رشد روحی و روانی مردم جامعه شده است. »
به نظرمی رسد، اجرای حکم اعدام در ملاعام نه تنها باعث کاهش جرائم در سطح جامعه نمی‌شود بلکه منجر به خشن کردن روح اقشار مختلف جامعه به ویژه کودکان و نیز هتک حرمت حیثیت خانواده مجرم محکوم به اعدام نیز می‌شود.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر